آزادی از دیدگاه آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان

این پژوهش به بررسی مفهوم آزادی از دیدگاه دو اندیشمند مذهبی، آیت الله طالقانی و مهندس بازرگان، از اندیشمندان معاصر ایران می پردازد. در آرا طالقانی و بازرگان آزادی یک مفهوم کلیدی و پایه و اساس فکری آنها محسوب می شود. از نظر آن دو آزادی ناشی از حقوق الهی می باشد برخلاف مکتب لیبرالیسم که آزادی را ناشی از حقوق طبیعی می داند. بطور کلی آزادی در آرای آنها (طالقانی و بازرگان) رهایی از قید رقیت و استبداد است در حالیکه آزادی لیبرالی در برابر ((آزادی از)) مطرح می باشد. آن دو متفکر آزادی را به طور عمده با دادن وجهه مذهبی در مقابل استبداد مطرح کرده اند. از نظر این دو، آزادی تنها توسط قانون مشروط و محدود می شود اما قانون مورد نظر آنها، قانون الهی است. در اندیشه آن دو آنچه به انسان آزادی واقعی می دهد و انسان را رهایی می بخشد قوانین الهی می باشند. طالقانی آزادی را یکی از لوازم ضروری حیات می داند و آن را به عنوان موهبت الهی و مسیری جهت رسیدن به اهدافی دیگر نظیر کمال و عدالت و تقرب به خداوند می داند. بازرگان نیز آزادی را بعنوان هدیه الهی و اساس اندیشه آدمی برای رسیدن به اهدافی متعالی تر چون عدالت و خلیفگی و تقرب و ذات خداوند می داند. در آرا طالقانی و بازرگان، خودمختاری انسان طرح شده و هر دو متفکر به آزادی از جنبه مثبت (به معنای امروزی) می نگرند.